Raqamli jarlik. Tibbiyot va ta’lim

Tibbiyot va ta’lim

Raqamli texnologiyalar hayotning deyarli barcha jabhalariga kirib borayotgan global tarmoq davrida, ayrim yo‘nalishlarda biz paradoksal manzaraga guvoh bo‘lmoqdamiz. Bir tomondan, IT-sohasining jadal rivojlanishi, ikkinchi tomondan, asosiy tarmoqlarni texnologik ta’minlashda bo‘shliqlarning mavjudligi. Dunyo bo‘ylab millionlab odamlar har kuni raqamli savodsizlik, eskirgan tizimlar va asosiy texnologik yechimlardan foydalanish imkoniyati yo‘qligi bilan yuzma-yuz kelmoqda. Ayniqsa, texnologik bo‘shliq jiddiy oqibatlarga olib keladigan sog‘liqni saqlash sohasida kuchli sezilmoqda.

Tibbiyot – qog‘ozbozlik bilan kurash

Ko‘pgina mamlakatlarda sog‘liqni saqlash muassasalari hali ham qog‘ozbozlikka g‘arq bo‘lib, bemorlar ko‘rikdan o‘tish uchun soatlab kutishlari, shifokorlar esa cheksiz hisobotlarni to‘ldirish uchun qimmatli vaqtlarini behuda sarflashlariga guvoh bo‘lish mumkin. Bu shunchaki noqulaylik emas, ayniqsa favqulodda vaziyatlarda hayot va sog‘liq uchun xavf yuzaga kelganda. Biroq, vaziyatni tubdan o‘zgartirish mumkin bo‘lgan juda aniq qadamlar mavjud.

Texnologiyadan foydalangan holda sog‘liqni saqlash xizmatlari samaradorligini qanday oshirishimiz mumkin?

Tibbiy elektron kartalar. Yagona tibbiy elektron kartalarini joriy etish, shifokorlarga bemorning to‘liq tibbiy tarixi bilan tanishib chiqish imkonini beradi, bu esa tashxis qo‘yish va davolashni tezlashtiradi. Bu, o‘z navbatida, kutish vaqtlarini qisqartiradi va tibbiy xizmat sifatini oshiradi.

Tibbiy qaror qabul qilishni qo‘llab-quvvatlaydigan tizimlar. Tibbiy ma’lumotlarni tahlil qilish va shifokorlarga tashxis qo‘yish va davolash bo‘yicha tavsiyalar berish uchun SIdan foydalanish. Bu xatolar ehtimolini kamaytirishga va davolanish samaradorligini oshirishga yordam beradi.

Sog‘liqni saqlash monitoringi qurilmalari. Bemorlarning sog‘lig‘i to‘g‘risidagi ma’lumotlarni to‘playdigan va real vaqt rejimida shifokorlarga yetkazadigan arzon va qulay taqiladigan qurilmalarni ishlab chiqish. Bu shifokorlarga bemorlarning holati o‘zgargan vaqtda tezda chora ko‘rish va salbiy asoratlar rivojlanishiga yo‘l qo‘ymaslik imkonini beradi.

Robotlashtirilgan jarrohlik. Bemorlar uchun yuqori aniqlik va minimal xavf bilan murakkab jarrohlik operatsiyalarini bajarish uchun robot tizimlarini ishlab chiqish. Bu ilgari imkonsiz bo‘lgan operatsiyalarni bajarishga imkon beradi va bemorning omon qolish ehtimolini oshiradi.

Texnologiyalarni sog‘liqni saqlash tizimiga singdirilishi kechikayotgan bo‘lsa-da, u ta’limda haqiqiy muvaffaqiyatga erishish va ta’limni rivojlantirish uchun yangi ufqlarni ochib berishi mumkin.

 Ta’lim – sinf doskasidan meta-koinotga qadar

Aksariyat mamlakatlardagi maktablar va universitetlar interfaol texnologiyalar imkoniyatlarini e’tiborsiz qoldirib, ko‘p hollarda eskirgan o‘qitish usullaridan foydalanadilar. Bu esa ta’lim sifatining pasayishiga, jahon andozalaridan orqada qolishiga va bo‘lajak mutaxassislarning yetarli darajada bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lmasligiga olib keladi. Yaxshiyam-ki, o‘quv jarayonini o‘zgartira oladigan texnologiyalar allaqachon mavjud.

Qanday texnologiyalar o'quv jarayonini o'zgartirishi mumkin?

Shaxsiylashtirilgan ta’lim platformalari. O‘quv materiallarini har bir talabaning individual ehtiyojlari va o‘zlashtirish tezligiga moslashtiradigan onlayn platformalarni joriy etish. Bu talabalarning motivatsiyasini va ta’lim samaradorligini oshiradi.

Virtual laboratoriyalar va simulyatorlar. Talabalarga xavfsiz va boshqariladigan muhitda tajriba va mashq qilish imkonini beruvchi virtual laboratoriyalar va simulyatorlarni yaratish. Bu o‘zlashtirishni yanada vizual va interaktiv qiladi.

Ta’limda interaktiv o‘yinlardan foydalanish. O‘quvchilarning motivatsiyasi va faolligini oshirish uchun o‘quv jarayoniga o‘yin elementlarini kiritish. Bu o‘zlashtirishni yanada qiziqarli va samarali qiladi.

Virtual va toʻldirilgan reallik texnologiyalaridan foydalangan holda masofaviy taʼlim platformalarini ishlab chiqish. Bu chekka hududlardagi yoki imkoniyatlari cheklangan insonlar uchun ta’lim olish imkoniyatini yaratadi.

Agar ta’limda texnologiya inson salohiyatini yuzaga chiqarishga yordam bera olsa, qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish jarayonlarini maqbullashtirish va yo‘qotishlarni kamaytirish orqali oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashi mumkin.

Keyingi maqolada biz qishloq xo‘jaligi va shahar atrof-muhitidagi texnologik imkoniyatlarni ko‘rib chiqamiz.