Xalqaro o‘tkazmalarda IBAN va SWIFT tizimlarining o‘rni

Zamonaviy dunyoda mamlakatlar o‘rtasidagi chegaralar tobora shartli tus olib, xalqaro miqyosda masofadan turib ishlash, xizmat ko‘rsatish, xorijdagi qarindoshlarga moliyaviy yordam ko‘rsatish yoki chet elda xizmatlar uchun to‘lovlarni amalga oshirish odatiy holga aylanib ulgurdi. Bu esa mablag‘larni qulay, xavfsiz va tezkor tarzda o‘tkazish usullariga bo‘lgan talabning oshishiga olib keldi. Ushbu yo‘nalishda eng ishonchli vositalardan — IBAN va SWIFT tizimlari hisoblanadi.

Ular nima uchun kerak, qanday ishlaydi va mablag’larni ortiqcha qiyinchiliksiz qanday yuborish mumkinligi haqida oddiy tilda tushuntiramiz.

IBAN – aniq to‘lovlar uchun xalqaro standart

IBAN (International Bank Account Number) — bu xalqaro bank hisob raqami bo‘lib, mamlakatlar o‘rtasidagi o‘tkazmalarni soddalashtirish va standartlashtirish maqsadida joriy etilgan. IBAN orqali dunyo bo‘yicha banklar qabul qiluvchining aniq hisob raqamini xatosiz aniqlay oladi.

Agar siz xalqaro o‘tkazmani birinchi marta amalga oshirayotgan bo‘lsangiz, tabiiy savol tug‘iladi: IBAN nima va nima uchun kerak? Bu — harflar va raqamlardan iborat maxsus format bo‘lib, unda mamlakat, bank va mijozning hisob raqami haqidagi ma’lumotlar mujassam bo‘ladi.

IBAN formati har bir mamlakatda o‘ziga xos bo‘lishi mumkin, biroq u doim mamlakatning ISO kodi (masalan, O‘zbekiston uchun UZ), ikki xonali nazorat hamda noyob hisob raqamidan boshlanadi.

Chet elga pul yuborayotganingizda IBAN raqamini ko‘rsatish majburiy sanaladi. Bu pulning manzilga yetib bormasligi yoki kechikishi xavfini kamaytiradi. IBAN raqamini bilish uchun siz internet-bankingdan, bank hisobotingizdan yoki bevosita bank bo‘limidan foydalanishingiz mumkin.

Muhimi — IBAN’ni jo‘natishdan oldin tekshirib ko‘rish zarur: birgina noto‘g‘ri harf yoki raqam pulning manzilga yetmasligiga sabab bo‘lishi mumkin. Shuni yodda tutingki, IBAN oddiy hisob raqamidan farq qiladi. Mahalliy to‘lovlar uchun oddiy hisob raqami yetarli bo‘lishi mumkin, lekin xalqaro o‘tkazmalar uchun IBAN talab qilinadi, chunki u yagona global formatga ega.

SWIFT – qanday ishlaydi va nima uchun kerak?

Yana bir muhim vosita — SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) tizimidir. Bu tizim 11 mingdan ortiq moliyaviy tashkilotni yagona global tarmoqda birlashtiradi. SWIFT’ning o‘zida pulni saqlash va o‘tkazish funksiyalari mavjud emas. Ushbu tizim banklar o‘rtasida to‘lov bo‘yicha ko‘rsatmalarni xavfsiz va tez yetkazib berishni ta’minlaydi.

Har bir bank SWIFT tizimida o‘zining noyob SWIFT-kodiga ega. Bu kod orqali bankni boshqa ishtirokchilar aniq ajratib oladilar. Agar siz boshqa davlatga, jumladan, O‘zbekistonga pul yubormoqchi bo‘lsangiz, oluvchi bankning SWIFT-kodi majburiy rekvizit hisoblanadi.

SWIFT o‘tkazmalari jismoniy va yuridik shaxslar uchun juda qulay: siz istalgan bankka, istalgan valyutada pul yuborishingiz mumkin. Tizimning asosiy afzalliklari — ishonchlilik, aniqlik va universallik. Kamchiligi esa — pul mablag‘lari odatda bir necha ish kunida tushadi va xizmat uchun bank komissiyasi olinadi.

Pulni chet elga qanday qilib ishonchli yuborish mumkin?

Chet elga pulni oson, xavfsiz va xatosiz yuborish uchun quyidagi oddiy algoritmga amal qilish tavsiya etiladi:

1. Oluvchi rekvizitlarini aniqlang: uning to‘liq ismi, aniq IBAN raqami va qabul qiluvchi bankning SWIFT-kodi kerak bo‘ladi.
2. Barcha ma’lumotlarni diqqat bilan tekshirib chiqing: bu noto‘g‘ri o‘tkazmalar va qaytarilishlarning oldini oladi.
3. Qulay jo‘natish usulini tanlang: mobil ilova orqali onlayn jo‘natish yoki bank bo‘limiga borish mumkin.

O‘zbekistonlik jismoniy shaxslar uchun bunday o‘tkazmalar tobora qulaylashmoqda — ko‘plab banklar foydalanuvchilarga qulay interfeysli mobil ilovalarni taklif etmoqda. Jarayon ko‘pincha atigi bir necha daqiqa vaqt oladi. Shu bilan birga, xalqaro o‘tkazmalar uchun banklar tomonidan belgilangan komissiyalar mavjud bo‘lib, ular summaga va valyutaga qarab o‘zgaradi.

Shuningdek, MoneyGram, Western Union, Zolotaya Korona kabi muqobil tizimlar ham bugungi kunda juda ommalashgan. Ular bank hisob raqamiga ehtiyoj sezmagan holda, jismoniy shaxslarga tezkor pul yuborish imkonini beradi. Odatda mablag‘lar bir necha daqiqa ichida manzilga yetadi.

Xalqaro pul o‘tkazmalari bugungi hayotimizning ajralmas qismiga aylangan. Ularni bemalol va xavfsiz amalga oshirish uchun IBAN va SWIFT tizimlarining mazmunini tushunish muhim. Bu standartlar orqali siz mablag‘larni tez va to‘g‘ri yubora olasiz, oluvchi esa kerakli valyutada va kerakli mamlakatda mablag‘ni osongina qabul qiladi.

Bugungi kunda zamonaviy banklar va to‘lov tizimlari O‘zbekiston fuqarolari va korxonalari uchun qulay xizmatlar taqdim etmoqda.