Kvant hisoblash: bizning moliyaviy dunyoyimiz tanib bo‘lmas darajada o‘zgaradimi?

Tasavvur qiling-a, mavjud bo‘lgan eng kuchli kompyuterlar ham yenga  olmaydigan muammolarni hal qila oladigan super kompyuter ixtiro qilinsa. Bu ilmiy fantastika emas, balki bizning eshigimizni qoqib turgan haqiqat. Gap kvant kompyuterlari hamda ularning paydo bo‘lishi, moliya dunyosini tubdan o‘zgartirishi haqida ketmoqda.

Kvant hisoblash nima?

0 yoki 1 bitlardan foydalanadigan odatiy kompyuterlardan farqli o‘laroq, kvant kompyuterlari kubitlardan foydalanadi. Kubitlar esa, bir vaqtning o‘zida 0 va 1 kabi super holatda bo‘lishi mumkin. Bu kvant kompyuterlariga parallel ravishda ko‘plab hisob-kitoblarni amalga oshirishga imkon beradi va ularni nihoyatda kuchli qiladi. 

Kvant hisoblash moliyaviy dunyoni qanday o‘zgartirishi mumkin? 

Muvofiqlashtirish (maqbullashtirish): kvant kompyuterlari katta hajmdagi ma’lumotlarni tahlil qilishi, xavflilik, foydalilik, likvidlik kabi ko‘plab omillarni hisobga olgan holda maqbul investitsiya strategiyalarini topishi mumkin.

Misol uchun, kvant kompyuteri minglab aksiyalar, yangiliklar, iqtisodiy ko‘rsatkichlar haqidagi ma’lumotlarni tahlil qilishi va minimal xavf bilan maksimal foyda keltiradigan maqbul taklifni darhol topishi mumkin. 

Kvant algoritmlari real vaqt rejimida bozor tendensiyalarini tahlil qilib, aktivlarni sotib olish yoki sotish bo‘yicha tezkor qarorlar qabul qilishi, bu esa daromadning oshishiga va xavfning pasayishiga olib keladi. 

Kvant algoritmlari aksiyalar narxidagi eng kichik o‘zgarishlarni sezadi va bir soniya ichida pul ishlash orqali avtomatik ravishda savdo qiladi. 

Xavfni modellashtirish: kvant kompyuterlari moliyaviy xatarlarning aniq modellarini yaratish orqali, banklar va sug‘urta kompaniyalariga maqbul variantlarni taklif etishi mumkin.  

Misol uchun, sug‘urta kompaniyasi xavfni aniqroq baholashi uchun ma’lum bir mintaqadagi tabiiy ofatlar ehtimolini modellashtirish uchun kvant kompyuteridan foydalanishi mumkin. 

Kriptografiya: kvant kompyuterlari mavjud kriptografik tizimlarni buzishi mumkin, bu esa ma’lumotlarni himoya qilishning yangi, yanada mustahkam usullarini ishlab chiqishni talab qiladi. 

Onlayn tranzaksiyalar xavfsizligi va ma’lumotlarning maxfiyligini ta’minlaydigan, kvant kompyuterlari tomonidan hujumlarni bartaraf etadigan yangi kriptografik tizimlarni ishlab chiqish lozim. 

Firibgarlikka qarshi kurash: kvant algoritmlari millionlab bank operatsiyalarini tahlil qilishi va kredit kartalaridagi firibgarlikni ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan shubhali operatsiyalarni darhol aniqlashi mumkin. 

Keling, moliyaviy sohada kvant hisoblashning afzalliklarini ham ko‘rib chiqaylik: 

Murakkab hisob-kitoblarni tezlashtirish va maqbullashtirish: kvant kompyuterlari oddiy kompyuterlarga nisbatan bir necha daqiqa ichida yillar talab qiladigan murakkab hisob-kitoblarni amalga oshirishga qodir. Natijada, aniqroq va tezroq moliyaviy tahminlar, maqbullashtirilgan investitsiya strategiyalari va xatarlarni afzalroq boshqaradi. 

Moliyaviy operatsiyalar xavfsizligini ta’minlash: kvant kompyuterlari yangi, barqaror shifrlash usullarini ishlab chiqadi. Natijada, xavfsizroq onlayn tranzaksiyalar, zaif moliyaviy ma’lumotlarni himoya qilish va kiber jinoyatlar xavfini kamaytirish imkoni paydo bo‘ladi.  

Ma’lumotlar tahlilini takomillashtirish hamda taxminlash: kvant kompyuterlari katta hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlashi va yashirin yechimlarni aniqlashi mumkin. Natijada, aniq moliyaviy taxminlar, bozor xatarlarini yaxshi tushunish va to‘g‘ri qaror qabul qilish imkoni kelib chiqadi. 

Yangi moliyaviy mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqish: kvant hisoblash innovatsion moliyaviy yechimlarni ishlab chiqish imkoniyatlarini ochib beradi. Natijada, mijozlar ehtiyojlariga mos keladigan va moliyaviy tizim samaradorligini oshiradigan innovatsion moliyaviy yechimlar paydo bo‘ladi. 

Xatarlarni modellashtirishni takomillashtirish: kvant kompyuterlari moliyaviy xatarlarning aniq va batafsil modellarini yaratishga qodir bo‘ladi. Natijada,  xatarlarni boshqarishni takomillashtirish, moliyaviy yo‘qotish ehtimolini kamaytirish hamda moliyaviy tizimning barqarorligini oshirishga erishiladi. 

Qanday muammolar mavjud?

Katta salohiyatga qaramay, bugungi kunda kvant hisoblash rivojlanishning dastlabki bosqichida. Moliyaviy sohada keng qo‘llanilishidan oldin, quyidagi kabi mavjud bir qator texnik muammolarni bartaraf etish lozim. 

Kubit beqarorligi: kubitlar tashqi ta’sirlarga juda sezgir bo‘lib, ularni boshqarish va barqaror ishlashini ta’minlash qiyin. 

Kengaytirish: ko‘p kubitli kvant kompyuterlarini yaratish murakkab jarayon. 

Algoritmlarni ishlab chiqish: moliyaviy muammolarni samarali hal qila oladigan yangi kvant algoritmlarini ishlab chiqish kerak. 

Kvant hisoblash - moliyaviy dunyoni tubdan o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan texnologiya. Bir qator muammolarni hal qilish kerak bo‘lsa-da, ushbu texnologiyaning salohiyati juda katta. Kelgusi yillarda biz kvant hisoblashga asoslangan yangi moliyaviy mahsulotlar va xizmatlarning paydo bo‘lishiga guvoh bo‘lishimiz mumkin.

FinTech dunyosidagi eng qiziqarli maqolalarni o‘tkazib yubormaslik uchun opentech.uz saytimizni kuzatib boring!